Formik Asidin Varroa İçin Kullanılması 2 (Plastik Aparat ile)

Formik Asidin Varroa İçin Kullanılması 2 (Plastik Aparat ile)

Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için 2011 yılında yazdığım yazının okunması faydalı olacaktır.   http://kenangisan.blogspot.com.tr/2011/08/bal-aldk.html

Formik Asit (Karınca Asidi): Organik asittir. Özellikle arıcılığı gelişmiş ülkelerde organik bal üreticileri tarafından, varroa zararlısı için yaygın olarak kullanılmaktadır. İlkbaharda nektar akımı döneminden en az 15 gün önce ve sonbaharda bal hasadından sonra kullanıldığında bal ve bal mumunda kalıntı bırakmadığı araştırmalar sonucu belirlenmiştir. Kullanımı arıcı için tehlikeli olabileceğinden, güvenlik tedbirleri alınarak kullanmak gerekir.

Formik asit, organik esaslı ve karınca ile ısırgan otunda olmasına rağmen sentetik olarak üretilmektedir.  Arıcılık alanında ruhsatlı ilaçlardaki kimyasallar balmumunda kalıntı bırakırken, formik asit uçucu olduğu için peteklerde kalıntı bırakmaz. Her ne kadar formik asit uçuyor kalıntı bırakmıyorsa da, ağır metal içeren formik asit uçtuğunda ağır metallerin peteklerde kalması muhtemeldir. Bunun için kullanılacak formik asidin fiyatından ziyade, ağır metal içerip içermediği daha önemlidir.

Bazı arı ekipmanı satışı yapan firmalar büyük ambalajda aldıkları formik asidi litrelik ambalajlara koyarak satışını yapıyorlar. Ülkemizde henüz arıcılık için üretilmiş ve satılan formik asit yok. Arıcılık için kullanılacak formik asit üretilene kadar , mümkün olduğunca güvenilir yerlerden, güvenilir firmaların ürününü ve satıcıdan alınan formik asidin ağır metal içerip-içermediğini sorgulayarak, hatta analiz raporu isteyerek almalıyız.

Bu konudaki fikrim; organik asitler, az da olsa bu gibi riskler içerse de bu anlamda en iyi kimyasaldan çok daha iyidir.

Formik asit hakkındaki bilgilerimiz:

Formik asit yüksek sıcaklıklarda fazla, düşük sıcaklıklarda ise daha az buharlaşıyor. Bilimsel makalelerde formik asit kullanımı ile ilgili genel bilgi şöyledir; hava sıcaklığı 15-25°C arasında olmalı, günde 8-12 ml formik asit buharlaşmalı ve %65’lik formik asit kullanılmalı. Bu çalışmalarda genellikle formik asit poşet içindeki pedlere emdirilerek kullanılmıştır. Doğal olarak arıcımızın aklında formik asidin 15-25°C’de kullanılması gerektiği, çok sıcaklarda kullanıldığında arıların öleceği gibi bilgiler kalmıştır. Bunun için arıcımız formik asit kullanmak için hava sıcaklıklarının düşmesini bekler. Bazen kasım ayında, gündüz sıcaklığının 15°C olduğunda arıcının formik asit kullandığını görürüz.

Ped, sünger ve kartona emdirilerek formik asit kullanılmasında buharlaşma kontrol edilemiyor. İlk kullanım anında aşırı buharlaşma olduğundan arı rahatsız oluyor. Arılar kovan kapısına çıkarak girmek istemiyorlar. Bazı arıcılarımız ana arı ile  yavru kayıplarından ve yavru azalmasından söz ediyor. Bu gibi durumlar arıcıyı formik asit kullanımına tereddüt ile yaklaşmasına neden oluyor.

Oysa son zamanlarda formik asit için yapılmış, kullanımı, doz ayarının kolayca yapıldığı, buharlaşmanın daha iyi kontrol edilerek 24 saate yayılabildiği plastik aparatlar kullanılıyor.   

  

Plastik formik asit aparatı:  

Plastik aparatları tasarlarken 20 ml almasını hesap etmiştim, imalat aşamasında oluşan hatadan dolayı, yan duvarları içe eğik olarak imal edildiği ve kovanlar öne eğik yerleştirdiğimizden yaklaşık 15 ml formik asit alıyor. 

Plastik aparat ile ne değişti?

Nasıl kullanılması gerekir?

Hava sıcaklığı ne olmalı?

Arıya ve ana arıya zarar verir mi?

Bu sorulara cevap bulmaya çalışalım.

Bir süreden beri formik asit kullanımında hava sıcaklığından çok çerçeve üzerindeki sıcaklığın daha önemli olduğu görüşündeydim. Çünkü; formik asit yaptığımız dönemde kuluçka faaliyeti devam ediyor ve yavru alanı 33-35°C olduğuna göre bu sıcaklık yukarıya çıkıyor ve çerçeve üzerindeki formik asidin buharlaşmasını arttırır. Kuluçka alanı ve hava sıcaklığı çerçeve üzerindeki bölgeyi ne kadar etkiliyordu? Önce bunu bilmek gerekiyordu.   

Kovanda belirli yerlerdeki sıcaklıkları öğrenmek için verilerin kayıt edildiği bir cihaza bağlı, kovanın 6 değişik bölgesine ısı algılayıcıları yerleştirdik. 

Formik asit için emniyet kuralları: 

Formik asit, gerekli emniyet tedbirleri alınmadan kullanıldığında çok tehlikeli olabilir.

Aside dayanıklı eldiven, iş emniyet gözlüğü, maske muhakkak kullanılmalı ve yanımızda temiz su bulundurmalıyız. 

Tekrar etmekte fayda var, gerekli emniyet tedbirleri alınamıyorsa formik asit kullanılmamalıdır.

İlk uygulama ve sıcaklık değerleri:

1 Eylül’de saat 14:30’da 10 kovanda plastik aparat kullanılarak %85'lik formik asit yapıldı. Birinci formik asit uygulamasında, çiçektozu çekmeceli, giriş deliklerinin yarısı kapalı olan standart kovanlar kullanıldı ve çiçektozu çekmeceleri geriye çekilmedi. 

Asidi şırınga ile kullanmak yerine ince uçlu bir bir kap ile kullanmak çok daha pratik oluyor. Asidi plastik kaba koyarken ölçmeye gerek yok, taşmayacak kadar doldurulması yeterli.

Formik asit yapıldıktan sonra kovan girişinde hareketlilik ve arıların kapıya çıkması gibi olumsuzluk gözlenmedi. Şunu da belirtmek isterim; her ne kadar çiçektozu çekmeceleri geri çekilmedi ve girişler daraltılmış olsa da, kovanlarda buharlaşan formik asidin kovandan çıkabileceği hava delikleri mevcut.   

24 saatte plastik aparatlarda bir miktar formik asit kaldı.

Bir hafta sonra çiçektozu çekmecelerinde yapılan kontrol.

1 Eylül’de saat 14:00’da hava sıcaklığı ve plastik aparatların konduğu çerçeve üstü 33°C, gece en düşük hava sıcaklığı 21°C olurken çerçeve üzeri en düşük sıcaklık 27°C, ertesi günü formik asit kullanıldıktan yaklaşık 24 saat sonra hava sıcaklığı 36°C çerçeve üzeri sıcaklık ise 37 °C olmuş.

İkinci uygulama ve sıcaklık değerleri:

19 Eylül’de saat 16:00’da 150 kovanda plastik aparat kullanılarak %85’lik formik asit yapıldı. İkinci formik asit uygulamasında, büyük kısmı çiçektozu çekmeceli, giriş deliklerinin yarısı kapalı olan standart kovanlar ile 10 adet 6 çerçevelik tabanında havalandırma deliği olan ruşetler kullanıldı ve standart kovanlardaki çiçektozu çekmeceleri geriye çekilmedi. 

Plastik aparatlar, taşmayacak şekilde formik asit ile dolduruldu.

24 saat sonra plastik aparatlarda ilk uygulamaya göre daha fazla formik asit kaldı.

Bir hafta sonra çiçektozu çekmecelerinde yapılan kontrol.

19 Eylül’de saat 16:00’da hava sıcaklığı 26°C  plastik aparatların konduğu çerçeve üstü 33°C, gece en düşük hava sıcaklığı 17°C olurken çerçeve üzeri en düşük sıcaklık 23°C, ertesi günü formik kullanıldıktan yaklaşık 24 saat sonra hava sıcaklığı 25°C çerçeve üzeri sıcaklık ise 31°C olmuş.

Üçüncü uygulama ve sıcaklık değerleri:

12 Ekim’de saat 12:00’da 1 arıya, plastik aparat kullanılarak ve şırınga ile ölçülerek 15ml %85’lik formik asit uygulandı.

24 saat sonra.

24 saat sonra plastik aparat içinde kalan formik asit 11ml. 

72 saat sonra.

72 saat sonra plastik aparat içinde kalan formik asit 8ml.

12 Ekim’de saat 12:00’da formik asit kullanıldı,  12,13,14,15 Ekim günleri en yüksek hava sıcaklıkları sırasıyla 26, 15, 18, 18°C, plastik aparatların konduğu çerçeve üstünde en yüksek sıcaklıklar 28, 22, 22, 22°C, gece en düşük hava sıcaklıkları 15, 11, 11, 11°C, çerçeve üzeri en düşük sıcaklıklar 22,18, 18, 17°C olmuş.

Değerlendirme ve Sonuç:

Plastik aparatlar ile %85’lik formik asidin, 150 kovanda kullanılmasından sonra, kovanda arının topluca kapıya çıkması, arı ölümü, yavru kaybı, formik asitten kaynaklanan ana arı kaybı ve yavru azalması gibi olumsuzluklar gözlenmemiştir.

Formik asit, bilinenin aksine 33-34°C gibi yüksek hava sıcaklığında dahi plastik aparat ile uygulandığında, ani ve aşırı buharlaşmanın olmadığı, diğer uygulama yöntemlerine göre daha kontrollü buharlaşmanın olduğu, buna karşılık hava sıcaklığı 20°C ve altına düştüğünde buharlaşma miktarının varroa mücadelesi için çok yetersiz düzeye düştüğü tespit edilmiştir.

Çerçeve üzerindeki sıcaklık, hava sıcaklığından bir miktar fazla olsa da, formik asidin plastik aparat ile kullanılmasını etkileyecek düzeyde olmadığı ve çerçeve üzerindeki sıcaklığı ölçmek herkes için mümkün olmaması göz önünde bulundurulduğunda,uygulamalarda hava sıcaklığının takip edilmesi yeterli olacaktır.

Havadan ağır olan formik asit buharının kovan içinde birikmeden dışarı çıkması için formik asit uygulanacak kovanların alttan hava alacak şekilde olması gerektiğini unutmamak gerekir.

Sonuç olarak; vorroa mücadelesi için plastik aparat ile formik asit uygulamalarında ideal hava sıcaklığının 25°C ile 30°C olduğu (hatta kontrollü olarak veya formik asit seyreltilerek [%65 gibi] 34-35°C de kullanılabileceği), 25°C’nin altındaki sıcaklıklarda varroaya etkisinin azalacağını düşünmekteyim.

Not: Burada belirtilen sıcaklıklar plastik aparat ile formik asit kullanımı ile ilgilidir, diğer yöntemler için geçerli değildir.

Yeni formik asit plastik aparatı:

Formik asit için plastik aparatı ilk tasarlarken basit ve kullanışlı olmasını amaçlamıştım. Öyle de olduğunu zannediyorum. Bu aparat günümüzde arıcılar tarafından varroa mücadelesinde etkin şekilde kullanılıyor. Ama bir süredir geliştirilmesi gerektiğini düşünüyordum. Daha düşük sıcaklıklarda ve daha uzun süreli etkili olması için eski aparattan daha büyük ve iki bölmeli olarak yenisini tasarladım.

Yeni aparatı önce test etmem gerekiyor. Test etmem içinde kalıp yapılıp aparatın imal edilmesi  gerekiyor. Ticari bir beklentim olmadığı için bundan sonrası daha çok imalatçıların ilgisine bağlı.