Uludağ Arıcılık
Derneğinin bu ayki toplantısı dün yapıldı. Toplantıda, Prof.Dr.Levent Aydın tarafından
ülkemizde henüz görülmeyen ama devamlı olarak yaklaşan ve en son İran’da
görülen Tropilaelaps clareae (Tropilaelaps akarı, Arı akarı) kısaca
anlatıldı.
Arıcılık konusunda Türkiye’de ihbarı mecburi 3 hastalık var.
21.12.2011 tarihli ve 28149 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan yönetmeliğe göre;
Amerikan Yavru Çürüklüğü, Küçük Kovan böceği ve Tropilaelaps akarının
ihbarı mecburi tutulmuştur.
MADDE 5 – (1) Küçük kovan kurdu ile tropileaps akarı
hastalığından şüphe eden veya bu hastalığın varlığından haberdar olan hayvan
sahipleri ve bakıcıları, veteriner hekimler ile muhtarlar, köy korucuları,
celepler, çobanlar, gemi kaptanları, istasyon ya da gümrük memur veya
idarecileri gibi ilgililer tarafından yetkili otoritelere, yetkili otoriteler
tarafından ise derhal Bakanlığa bildirilir.
Bu akarla ilgili bulabildiğim bilgileri blogumda paylaşayım.
Tropilaelaps clareae (Tropilaelaps
akarı, Arı akarı)
Solda görülen Varroa, sağdaki Tropilaelaps akarı.
Asıl konukçusu Dev Bal Arısından (Apis Dorsato) Bal Arılarına
(Apis Mellifera) bulaşmıştır. Daha çok ılıman iklim paraziti olsa da, küresel
ısınmanın da etkisi ile Doğu Asya’dan Dünya'nın kuzey bölgelerine doğru yayılım
göstermektedir.
Rengi parlak
kırmızıdan kahverengiye kadar değişiklik gösterir. Ergin dişinin boyu 1mm, eni
0,6mm’dir. Erkekleri dişilerle hemen hemen aynı büyüklüktedir.
Yaşam döngüsü ve arılara verdiği zararlar Varroaya benzer. Petek
üzerinde varroadan daha hızlı hareket eder. Beslenmek için arı yavrusuna
ihtiyacı vardır. Tropilaelaps akarının ağız yapısı varroada olduğu gibi arının
vücudunu delerek beslenmeye uygun değildir. Yani; kovanda yavru yoksa Tropilaelaps akarı beslenemediği için ancak 2-3
gün yaşayabilir. Şimdiye kadar tespit edilen en zayıf yeri de burası olsa
gerek. Yavru olmadan yaşayamaması, kış dönemlerinde yavru kesilmelerinde
öleceği anlamı taşıyor. Daha çok ılıman
bölgelerde yaşam alanı bulabilmesi bu yüzdendir.
Tropilaelaps akarının, varroadan daha hızlı üreme ve daha
kısa süren bir yaşam döngüsü vardır. Aynı kovanda Varroa ile aynı anda
bulunabilen Tropilaelaps akarı, varroadan çok daha hızlı üreyerek üstünlük
sağlar. Varroa gibi erkek arı yavru gözlerini tercih etsede işçi arı gözlerinde
de rahatlıkla üreyebilir. Peteklerde yavru arı gözü kapanmadan göze giren dişi Tropilaelaps
akarı, yavru gözü kapandıktan 48 saat sonra arı larvası üzerine 3 ya da 4
yumurta bırakır. Yumurtlama yaklaşık 1 günde tamamlanır. Yumurtalar yaklaşık 12
saat sonra çatlayarak larva dışarı çıkar. Tropilaelaps akarı ve larvaları, petek gözünde
gelişmekte olan arı larvasının hemolenfi (kanı) ile beslenirler. Parazitin bu beslenmesi sonunda arı larvası ve
pupası büyük zarar görür. Tropilaelaps akarı dişisinin yumurtayı bırakmasından
ergin parazitin oluşmasına kadar geçen
süre yaklaşık 6 gündür.
Petek gözünden arı ile beraber erkek ve dişi parazit de
çıkar. Dişi parazit hemen girebileceği yavru arılı petek gözleri araştırmaya
başlar.
Bulaşma yolları varroayla hemen hemen aynıdır.
Tropilaelaps akarının arıya verdiği zararlar varroanın
verdiği zararlarla benzerlik gösterir. Parazitin arı larvalarıyla beslenmesi
nedeniyle arı yavrusunun ölmesine, fiziksel olarak bir takım zararlar görmesine
ya da ergin arının yaşam süresinin kısalmasına neden olur. Kanatsız arılar,
bacaklarda ve abdomen kısmında deformasyon görülür.
Tropilaelaps akarı mücadelesi, varroa için kullanılan ilaçlarla
ve biyolojik metodlar kullanılarak yapılır.
Tropilaelaps akarı Türkiye
için tehlikeli midir?
Tropilaelaps akarı yaşamı arı yavrusuna bağlı olduğuna göre,
arının yavruyu kesmediği bölgelerimizde rahatlıkla yaşayabilir. Varroadan daha
hızlı üreyerek çoğaldığı, verdiği zararlar varroayla benzerlikler taşıdığı için
çok zararlı olabilir. Bilinen yaşam döngüsünden değişip evrim geçirmediği
sürece, gezginci arıcılığın olmadığı soğuk bölgelerimiz için aynı şeyi
düşünmüyorum.
Tropilaelaps akarı, henüz Türkiye’de olmasa da komşumuz İran’a
kadar yayılım göstermiştir. Arıcımız bu konuda uyanık olarak hazırlıklı olmak
zorundadır.